Miasto (2560 mieszkańców), położone nad Nysą Kłodzką, na pograniczu Rowu Górnej Nysy i Wysoczyzny Międzyleskiej, u stóp południowej części Gór Bystrzyckich.
Przez Międzylesie biegnie linia kolejowa Wrocław – Kłodzko – Lichkov i dalej do Pragi oraz szosa z Kłodzka przez dawne przejście w Boboszowie do Brna i Ołomuńca, zaczyna się tu lokalna szosa do Dusznik-Zdroju. Miejscowość została założona w XI w. na starym szlaku handlowym na Morawy, między 1249 a 1290 r. uzyskała prawa miejskie, stała się też siedzibą kompleksu dóbr ziemskich. W 1294 r. król Czech Wacław II nadał miasto klasztorowi cystersów z Kamieńca Ząbkowickiego, w 1315 r. stało się własnością pochodzącego z Miśni rodu Glubosów (Glaubitzów). W 1328 r. powstała huta żelaza, rozwinęło się rzemiosło i handel. Po zniszczeniu przez husytów w 1428 r. ocalała tylko Czarna Wieża zamkowa. Odbudowę Międzylesia przyniosło uruchomienie w 1458 r. huty szkła i przejście w 1551 r. na własność protestanckiego rodu Tschirnhausów, którzy przebudowali zamek i odnowili prawa miejskie. Na pocz. XVII w. powstały dwa kościoły, ratusz i szkoła. W czasie wojny trzydziestoletniej w 1643 r. wojska szwedzkie spaliły miasto. 10 lat później kupił je ród von Althannów, którzy odbudowali kościoły i szkołę, a przy zamku wznieśli barokowy pałac. W XVIII w. rozwinęło się tkactwo chałupnicze pod egidą kupieckiej rodziny Ludwigów, któremu cios zadały wojny napoleońskie na pocz. XIX w. W latach 1827–33 przez miasto poprowadzono szosę Wrocław-Wiedeń, w 1875 r. doprowadzono linię kolejową z Wrocławia do Pragi, powstała stacja graniczna na przejściu do Austro-Węgier (obecnie do Czech). W mieście pojawił się przemysł: fabryki drzewne, tekstylne i firanek, których część zamknięto wskutek kryzysu w okresie międzywojennym. W 1945 r. zamknięto przejście graniczne, a miasto podupadło. Ponowne otwarcie przejścia w 1959 r. spowodowało pojawienie się ruchu turystycznego. Obecnie Międzylesie stanowi ośrodek administracyjno-usługowy dla całej okolicy.
Stacja Międzylesie położona jest na linii Wrocław – Lichkov, uruchomionej na odcinku z Kłodzka w 1875 r. przez Kolej Górnośląską i stanowiącą część połączenia Wrocław – Praga.
W 1994 r. linię zelektryfikowano na odcinku Kłodzko – Międzylesie, a w 2008 r. na odcinku Międzylesie – Lichkov. Duża stacja graniczna, niegdyś posiadała sporo połączeń międzynarodowych do Pragi, Wiednia i Budapesztu. Obecnie kursują tędy pociągi osobowe KD z Wrocławia do Lichkova, gdzie można się przesiąść na czeskie pociągi w kierunku Ústí nad Orlicí i dalej do Pragi. Stacja posiada dwa perony, połączone przejściem nadziemnym. Ruchem kieruje nastawnia ML z pocz. XX w., druga nastawnia ML2 położona w południowej części stacji została rozebrana, podobnie jak znajdująca się obok niej lokomotywownia. Zachowała się wieża ciśnień z 1908 r. Ceglany budynek dworca pochodzi z lat budowy linii, po remoncie w latach 2003-04 mieści się w nim Ośrodek Pomocy Społecznej. Obok znajdują się zabudowania dawnych urzędów celnych i granicznych. W północnej części stacji znajduje się kilka magazynów towarowych, do których prowadzą ślepo zakończone tory ładunkowe. W pobliżu dworca, przy ul. Kolejowej stoją dawne domy dla pracowników kolejowych.
Najważniejsze zabytki Międzylesia zgrupowane są wokół rynku. Renesansowy kościół Bożego Ciała powstał w latach 1600-13. W latach 1676-99 Althannowie przebudowali go na barokowy (powstała wtedy wieża) i ponownie w latach 1712–13. Wewnątrz znajduje się barokowe wyposażenie, którego najciekawszym elementem jest ambona w kształcie łodzi z 1760 r. Pod kościołem stoi krzyż z 1883 r. a na północ od niego kapliczka z 1. poł. XIX w. Dalej, przy ul. Waryńskiego znajduje się figura św. Jana Nepomucena z 1775 r.
Gotycki zamek wznieśli ok. 1370 r. von Glaubitzowie, po zniszczeniu przez husytów w XV w., zachowała się z niego jedynie Czarna Wieża. Kolejni właściciele, von Tschirnhausowie zbudowali w latach 1580-90 renesansową budowlę, do której w latach 1614–22 dostawiono skrzydło południowe i wschodnie. Wreszcie w latach 1684-95 von Althannowie postawili obok barokowy pałac wg projektu Jacopo Carove. W 1778 r. powstał łącznik do sąsiedniego kościoła. W 1972 r. wskutek pożaru od uderzenia pioruna zniszczeniu uległa część renesansowa. W latach 2008-09 odnowiono część barokową, znajdują się w niej restauracja i hotel. Pałac udostępniony jest do zwiedzania.
Na rynku stoi wotywna kolumna maryjna.
Została ona ufundowana w 1698 r. przez hrabiego Michaela Wenzela von Althanna po pożarach i powodziach, które nawiedzały miasto. Pod MB z Dzieciątkiem ustawiono figury św. Wacława, Benedykta, Huberta i Michała Archanioła. W pobliżu stoi rzeźba Wilka Międzyleskiego z 2014 r., fontanna i dawny pomnik XV-lecia wyzwolenia z 1960 r., obecnie upamiętniający miasto Międzylesie. Dalej znajduje się neogotycki ratusz z 1881 r., pełniący funkcję siedziby Urzędu Miasta i Gminy. Na południowym krańcu rynku w końcu XVIII w. powstał zespół drewniano-murowanych domów tkaczy z podcieniami, zwanych Siedmioma Braćmi, dzisiaj pozostały z niego dwa budynki.
Przy ul. Wojska Polskiego znajdują się: częściowo zachowana kamienica kupca Ludwiga z ok. 1740 r., w której mieści się Zajazd Sukiennice, młyn z ok. 1900 r., willa z 1880 r., obecnie siedziba biblioteki i izby regionalnej, pomnik poległych w I wojnie światowej oraz willa z pocz. XX w., obecnie siedziba przedszkola. Dalej stoi neoromański kościół ewangelicki pochodzi z lat 1889-1900, po 1945 r. znajdowały się w nim magazyny, hala sportowa i sklep meblowy. Zdewastowany budynek odremontowano w latach 2005-11, służy obecnie jako świątynia katolicka pod wezwaniem św. Jana Pawła II. Wokół znajduje się dawny cmentarz ewangelicki.
Gotycki kościół cmentarny św. Barbary powstał w 1491 r. W czasie wojny 30-letniej (1618-48) uległ zniszczeniu, odbudowano go w 1670 r. w stylu barokowym. Na południowej ścianie świątyni znajduje się kilka rzadko spotykanych epitafiów mieszczańskich z godłami cechowymi z XVII w. Za cmentarzem stoi figura św. Jana Nepomucena z lat 1729-40 w rzadko spotykanej postaci pielgrzyma do sanktuarium Stará Boleslav oraz opuszczony neogotycki szpital św. Wilhelma z 1890 r.
We wschodniej części miasta, przy ul. Powstańców Śląskich znajdują się kolejne zabytki miasta: poczta z końca XIX w., szkoła ewangelicka, ufundowana przez Mariannę Orańską w 1865 r., dawna barokowa plebania z lat 1715-34, neorenesansowy sąd z 1900 r., obecnie ośrodek zdrowia oraz budynek fundacji św. Jadwigi z pocz. XX w., obecnie plebania.
Przy ul. Jana III Sobieskiego można zobaczyć dwie kapliczki – św. Onufrego i św. Antoniego Padewskiego.
