Żeby zobaczyć przebieg trasy kliknij ikonkę „zobacz wszystkie warstwy danych”

Trasa zaczyna się na przystanku Lewin Kłodzki (441 m).

Przystanek Lewin Kłodzki znajduje się na zbudowanej przez Pruskie Koleje Państwowe w 1890 r. linii Kłodzko – Szczytna, przedłużonej w 1902 r. do Dusznik-Zdroju i w 1905 r. do Kudowy-Zdroju. W latach 1998-2000 linia była zamknięta na odcinku Polanica-Zdrój – Kudowa-Zdrój w związku ze szkodami powodziowymi, całą trasę ponownie zamknięto w 2010 r. Po rewitalizacji odcinka Duszniki-Zdrój – Kudowa-Zdrój linię ponownie otwarto w 2013 r., a ruch przejęły Koleje Dolnośląskie. Stacja powstała wraz z otwarciem odcinka Duszniki-Zdrój – Kudowa-Zdrój w 1905 r., posiadała trzy tory przelotowe i jeden ślepy, prowadzący do murowanej ekspedycji towarowej. Ok. 1980 r. stację zredukowano do roli przystanku, pozostałości torów bocznych rozebrano podczas remontu w 2013 r., a budynek ekspedycji ok. 2015 r. Zachowała się natomiast ceglana wieża ciśnień z lat 1904-05 o wys. 15 m i drewniany budynek dworca z 1905 r. Nawiązuje on stylem do architektury tyrolskiej i posiada ciekawą dekorację snycerską. Obecnie używany jest do celów mieszkalnych. Za dworcem znajduje się opuszczony budynek mieszkalny pracowników kolejowych z tego samego okresu.

Łącznikowym szlakiem żółtym docieramy do Rozwidlenia przy stacji Lewin Kłodzki i krzyża z 1918 r., gdzie obieramy szlak czarny. Skręcamy w ścieżkę, jej lewą odnogą podchodzimy na widokowe wzgórze 450 m z kolumną maryjną z 1884 r. Widać stąd pasmo Grodźca i położony w dole Lewin Kłodzki z wiaduktem kolejowym.

Wiadukt kolejowy, jeden z największych na Dolnym Śląsku, przerzucono nad doliną Klikawy (Bystrej) i obecną drogą krajową nr 8 (szosa Wrocław – Praga). Zbudowany został przez włoskich budowniczych z Południowego Tyrolu w latach 1903-04. Ze względu na szybkie tempo robót uzyskał miano Schnelle Viadukt (Szybki Wiadukt). Kamienna budowla przebiegająca po łuku ma 117,3 m długości i 25 m wysokości i ładnie wpisuje się w otaczający krajobraz. Wiadukt ma sześć przęseł i stanowi adaptację podobnych obiektów, znanych z kolei alpejskich. Wykonano go z ciosanych bloków piaskowca i nawiązuje formą do rzymskich akweduktów. Od 2021 r. obiekt jest podświetlany w nocy. Linia dalej wspina się krętymi łukami zboczami masywu Grodźca do przystanku Kulin Kłodzki (635 m).

Schodzimy do doliny Klikawy i zabudowy dawnego miasta na ul. Obrońców Warszawy. Mijamy dawny zajazd Zum Guten Willen (Pod Dobrą Wolą) z 1887 r. i figurę św. Jana Nepomucena z 1711 r. Naprzeciwko stoi krzyż kamienny, datowany na 1560 r. Naprzeciwko poczty znajdowało się kino Violetta, nazwane w latach 70. XX w. od imienia najsławniejszej mieszkanki Lewina Kłodzkiego – Violetty Villas. Za krzyżem z 1899 r. docieramy na rynek (pl. Kościuszki, 447 m).

W południowej pierzei rynku stoi barokowy dawny ratusz z wieżyczką zegarową z lat 1773-74. Był siedzibą władz miasta, później gminy, do 1965 r. na wieżyczce działał zegar. W latach 90. XX w. Urząd Gminy przeniesiono do nowego budynku przy ul. Nad Potokiem, a stary ratusz przeznaczono na cele mieszkalne. Obok stoi barokowy pałac mieszczański z 1773 r. W latach 70. i 80. XX w. mieścił się w nim Dom Pracy Twórczej i Muzeum Archeologiczne, po pożarze w 1990 r. budynek popadł w ruinę.

Na rynku stoi figura św. Jana Nepomucena z 1717 r.  wyrzeźbiona przez Johanna Siegla z fundacji Georga Stanke. Obok figury świętego stoją cztery putta z jego atrybutami. Na rogu ul. Kościelnej znajduje się kolumna maryjna z 1687 r. W zachodniej części rynku postawiono pomnik poległych w I wojnie światowej, zamieniony w 1945 r. na monument poświęcony bohaterom poległym za wolność i demokrację. Po drugiej stronie placu w 1999 r. powstał pomnik Sybiraków. Rynek otoczony jest kamienicami z XVIII-XIX w. W jednej z nich, we wschodniej pierzei znajduje się klasztor elżbietanek.

Na rynku zmieniamy kolor szlaku na niebieski, idziemy ul. Kościelną, która przechodzi w deptak. Mijamy szkołę z 1825 r., przebudowaną ok. 1900 r. i barokową plebanię z 1701 r., przebudowaną w latach 1882-83, po czym docieramy do położonego na wzgórzu kościoła.

Renesansowy kościół św. Michała Archanioła zbudowano w latach 1574-76 wg projektu Melchiora Neumanna. W latach 1697-99 włoski architekt Como dokonał barokowej przebudowy. W 1729 r. do budynku dostawiono zakrystię i oratorium przeznaczone dla władz miejskich, patronów kościoła (kolatorów) i miejscowego kupiectwa. Wewnątrz można zobaczyć renesansowy ołtarz z 1618 r. i ambonę z 1620 r., barokowe ołtarze boczne z lat 1772-73, obrazy drogi krzyżowej z 1736 r. i klasycystyczną chrzcielnicę z pocz. XIX w. Spod kościoła roztacza się widok na Pogórze Orlickie.

Docieramy do ul. Lasek Miejski, którą biegnie szosa do dawnego przejścia granicznego w Kotle i skręcamy w drogę bitą, rozpoczynając podejście na boczny grzbiet na północnym skraju Gór Orlickich. Idziemy przez widokowe łąki, na pierwszym skrzyżowaniu można podejść 50 m w lewo do krzyża z 1864 r. Osiągamy kulminację 542 m z widokiem na Wzgórza Lewińskie z masywem Grodźca oraz Pogórze Orlickie i wkraczamy w las. Dalej podchodząc mijamy dawny kamieniołom i polanę, po czym wkraczamy na łąkę z rozrzuconymi zabudowaniami Witowa. Mijamy dawny zajazd z 1727 r., który sugeruje, że naszą trasą biegł wtedy trakt handlowy do Dusznik-Zdroju i krzyż z 1870 r. Droga przechodzi w szutrówkę, którą osiągamy Rozdroże nad Przełęczą Polskie Wrota (680 m). Schodzimy lekko, z widokiem na stromą kopkę Gomoły z ruinami Zamku Homole, na Przełęcz Polskie Wrota (660 m).

Przez przełęcz biegła już w starożytności jedna z odnóg Szlaku Bursztynowego, a później trakt łączący Śląsk z Czechami. Obecnie prowadzi tędy szosa Wrocław – Praga. Przełęcz znajduje się także na wododziale zlewisk dwóch mórz, potok Jastrzębik płynący na wschód znajduje się w zlewisku Morza Bałtyckiego, natomiast płynący na zachód Wyżnik – w zlewisku Morza Północnego.

Przekraczamy ruchliwą szosę i wkraczamy we Wzgórza Lewińskie.

Podchodzimy ulicą dojazdową do wsi Zielone Ludowe, a dokładniej dawnego przysiółka Ludowe. Skręcamy w szutrówkę, mijamy krzyż z 1870 r. i osiągamy siodło 700 m pod Grzywaczem (733 m). Skręcamy w drewniany pomost prowadzący przez podmokłe łąki obok Bukowego Stawku.

Występują tu cenne przyrodniczo wilgotne łąki ostrożeniowe, ziołoroślowe łąki z pełnikiem, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, świeże łąki górskie oraz suche murawy kserotermiczne (ciepłolubne). Rosną tu cenne rośliny: pełnik europejski, symbol Ziemi Kłodzkiej, zwany też różą kłodzką, mieczyk dachówkowaty, czarcikęs łąkowy, lilia bulwkowata, dziewięćsił bezłodygowy, goryczuszka orzęsiona, zaraza wielka i kilka gatunków storczyków, wczesną jesienią masowo kwitnie zimowit jesienny. W 2020 r. Nadleśnictwo Zdroje postawiło tu drewniany pomost i schody z tablicami ścieżki dydaktycznej.

Schodami wspinamy się na stromy szczyt Gomoły (733 m), na którym położone są ruiny Zamku Homole.

W XI w. powstał drewniany gródek, który strzegł traktu handlowego, prowadzącego przez Przełęcz Polskie Wrota. W końcu XIII w. zbudowano murowany zamek, który stał się ośrodkiem małego państewka feudalnego, obejmującego Duszniki-Zdrój, Lewin Kłodzki i 21 okolicznych wsi. Dobra należały do von Pannwitzów, wzmiankowanych w 1346 r., później w XV w. często zmieniał właścicieli. Po zdobyciu w 1428 r. przez husytów stał się ich główną siedzibą w okolicach. W 1434 r. został zdobyty przez najemników miast śląskich, jednak 6 lat później wrócił w ręce husytów. W 1454 r. zamek przeszedł w ręce króla Jerzego z Podiebradów, wreszcie w 1477 r. kupili go von Kauffungowie z Łużyc. Wtedy też państewko homolskie odłączono od Czech i włączono do hrabstwa kłodzkiego. Nowi właściciele okazali się rycerzami rabusiami, w związku z czym w 1534 r. zamek zdobyły wojska cesarskie. W 1560 r. został opuszczony i zaczął popadać w ruinę. W latach 1788-89 dla spacerujących do zamku kuracjuszy z Duszników-Zdroju zbudowano aleję, altanę i ustawiono ławki, wcześniej w 1778 r. odwiedził go prawdopodobnie przyszły król pruski Fryderyk Wilhelm II. Zamek składał się z kamiennego stołpu (wieży ostatecznej obrony) o wys. ok. 30 m, otoczonego murem i dziedzińcem o wymiarach ok. 45 m x 18 m. Do dzisiaj zachował się fragment wieży i niewielki odcinek muru. W 2020 r. ruiny zostały odrestaurowane, powstało miejsce odpoczynku z tablicami informacyjnymi, a wzdłuż dawnych murów postawiono drewniany pomost.

Z Zamku Homole wracamy tą samą drogą do Zielonego Ludowego. Zmieniamy kolor szlaku na czerwony Główny Szlak Sudecki. Mijamy krzyż z 1899 r., opuszczając zabudowę, gdzie ulica przechodzi w drogę bitą. Schodzimy przez łąki na zboczach Kukułki (714 m) z widokiem na Góry Bystrzyckie i skręcamy w drogę gruntową. Wkraczamy w las, przecinamy dolinę Wapiennego z nadrzewną kapliczką, na zboczach Kruczej (662 m) droga przechodzi w bitą. Wkraczamy na łąki nad Dusznikami-Zdrojem, schodzimy skrajem działek do ogrodzenia cmentarza poległych w wojnie prusko-austriackiej 1866 r., z wystawionym 10 lat później pomnikiem. Docieramy do ul. Polnej, która prowadzi między rozdzielnią energetyczną i Zakładami Elektrotechniki Motoryzacyjnej ZEM, powstałymi na terenie dawnej mechanicznej tkalni Hermanna Hankego. Skręcamy w prawo w ul. Dworcową, którą biegnie szosa z Łężyc i Karłowa, jeśli skręcimy tu w lewo dojdziemy skrótem do stacji kolejowej. Za stacją benzynową przecinamy szosę Wrocław – Praga i idziemy ul. Sudecką. Mijamy remizę strażacką, wkraczając w rejon zabytkowych kamienic starówki. Na rogu ul. Wybickiego mieściła się gospoda i destylarnia żytniówki Schwertnera, natomiast na rogu Rynku w 1903 r. powstał Hotel Schwarzes Ross (Czarny Koń), obecnie Hotel Sonata. Docieramy na Rynek.

Na środku rynku stoi kolumna maryjna, postawiona w 1725 r. jako wotum za uratowanie od zarazy, prawdopodobnie z warsztatu L. J. Webera. Przedstawia MB z Dzieciątkiem, poniżej stoją patroni chroniący przed ogniem i zarazą – św. Florian i św. Sebastian. Obok w 2004 r. postawiono rekonstrukcję pręgierza. Na rynku znajduje się także pomnik Sybiraków z 1996 r. Pierwotny ratusz spłonął w 1844 r., obecny znajduje się w kamienicy w zachodniej pierzei rynku. Wzniesiono ją w latach 1584-85 i przebudowano w XVIII w., 1894 r. oraz na początku XX w. Nad wejściem znajduje się herb miasta (św. Piotr) z 1584 r., pozostałość z poprzedniego ratusza.

W kamienicy nr 1 mieścił się Hotel Schwarzer Bär (Czarny Niedźwiedź), w którym nocował w 1669 r. król polski Jan Kazimierz, udający się po abdykacji do Francji, co upamiętnia stosowna tablica. Budynek banku pod nr 4 to dawna Girokasse z 1927 r. Pod nr 8 mieścił się Reinerzer Brauhaus (Dusznicki Dom Piwny) z browarem, ciekawy jest również secesyjny budynek nr 12 z pocz. XX w. Kamienica nr 17 to dawny Hotel Deutsches Haus (Niemiecki Dom).

Z Rynku można podejść 130 m ul. Kłodzką do kościoła.

Drewniany kościół powstał tu w 1334 r., kolejny murowany zbudowano w poł. XVI w. Świątynię odbudowano po pożarze w 1629 r., w latach 1641-80 zwieńczono ją wieżą. W latach 1708-30 powstał obecny barokowy kościół, dostawiony wg projektu Lorensa Meysera prostopadle do poprzedniej świątyni, rozbudowany później w niewielkim stopniu. Wewnątrz zachowało się cenne barokowe wyposażenie z najbardziej znaną amboną w kształcie wieloryba z rozwartą paszczą z 1730 r., nawiązującą do historii Jonasza, połkniętego przez wieloryba i wyplutego po trzech dniach. Jest to jedna z dwóch tego typu ambon na Śląsku. Ołtarz główny pochodzi z ok. 1730 r., a ołtarze boczne z lat 1720 – pocz. XIX w. Poza tym warto zobaczyć figury Ewangelistów dłuta M. I. Klahra z 1732 r., pomnik św. Jana Nepomucena z lat 1735-40 i rokokowy prospekt organowy z 1780 r. Z pierwotnego wyposażenia zachowała się renesansowa chrzcielnica z 1560 r.

Na Rynku zmieniamy kolor szlaku na niebieski i idziemy ul. Słowackiego. Na jej początku znajduje się dawny dwór z ok. 1598, przebudowany w XIX/XX w. na Gasthof zum Hummelfürsten (Zajazd pod Książętami Homola), którego nazwa nawiązywała do pobliskiego Zamku Homole, w skład jego posiadłości wchodziły Duszniki-Zdrój. Dalej stoi kościół MB Różańcowej.

Kościół ewangelicki ufundowany przez Związek Gustawa Adolfa wzniesiono w latach 1845-46, a w 1893 r. dobudowano wieżę. Obecnie świątynia pełni funkcję kościoła polskokatolickiego MB Różańcowej. Obok stoi budynek dawnej szkoły ewangelickiej z 1846 r., obecnie znajduje się tu Ośrodek Pomocy Społecznej.

Mijamy dawny Bahnhof’s-Hotel (Hotel Dworcowy) i przecinamy drogę nr 8 Wrocław – Praga z potokiem Wapienny. Skręcamy w ul. Kolejową, następnie podchodzimy schodami i deptakiem do stacji Duszniki-Zdrój (560 m), gdzie kończy się nasza trasa.

Stacja Duszniki-Zdrój znajduje się na zbudowanej przez Pruskie Koleje Państwowe w 1890 r. linii Kłodzko – Szczytna, przedłużonej w 1902 r. do Dusznik-Zdroju i w 1905 r. do Kudowy-Zdroju. W latach 1998-2000 linia była zamknięta na odcinku Polanica-Zdrój – Kudowa-Zdrój w związku ze szkodami powodziowymi, całą trasę ponownie zamknięto w 2010 r. Po rewitalizacji odcinka Duszniki-Zdrój – Kudowa-Zdrój linię ponownie otwarto w 2013 r., a ruch przejęły Koleje Dolnośląskie. Wyremontowano wtedy także stację, powstały nowe perony. Stacja położona jest na północ od miasta i w sporym oddaleniu od zdroju, na zboczu Ceglanej (607 m) i Karwca (611 m). Obecnie pełni funkcję mijanki, posiada dwa czynne tory i jeden nieczynny, prowadzący do ładowni. Na północnym skraju stacji znajdował się niegdyś czwarty tor. Ruch sterowany jest z dobudówki dyżurnego ruchu DZ przy budynku dworca. Na wschodniej głowicy znajduje się nieczynna nastawnia DZ1 z ok. 1911 r., zlikwidowana w 1998 r. Po remoncie służy zasilaniu postawionego obok przekaźnika sieci komórkowej. Położoną na zachodniej głowicy drugą nastawnię zlikwidowano ok. 1975 r. Na zboczu nad stacją znajdowała się wieża ciśnień, rozebrana ok. 1970 r., pozostała po niej ściana oporowa. Prowizoryczny budynek dworca powstał w 1902 r. Obecny o rozczłonkowanej malowniczej bryle, charakterystycznej dla stylu uzdrowiskowego i rodzimego (Heimatstil) pochodzi z lat 1904-06. Do dworca dostawiono murowany budynek ekspedycji towarowej i drewniany magazyn.